Tác giả: TS. Phạm Đức Quang (Bút danh Sơn Đông)
TIẾNG ĐÀN TRONG TRUYỆN KIỀU VÀ
TIẾNG ĐÀN CỦA CHÀNG TRAI Ở TRỌ
ĐIỀU SUY NGẪM
Hãy lắng nghe và chia sẻ dù đó là tiếng đàn thánh thót của nàng Kiều hay là tiếng đàn của chàng trai ở trọ .
THƠ BÀN
Đàn Kiều thánh thót nao nao,
Đàn ai như tiếng chuột gào ngoài hiên.
Ở trong còn lắm nỗi niềm,
Lắng nghe ,chia sẻ mới duyên sự đời.
CHUYỆN CƯỜI SƠN ĐÔNG
Có lẽ những câu thơ tả tiếng đàn và tả tâm lý của người nghe đàn trong Truyện Kiều của Đại thi hào dân tộc Nguyễn Du là một trong những áng thơ hay trong nền thi ca nước nhà. Trong truyện Kiều, nàng Kiều gảy đàn nhiều lần nhưng có 4 lần cụ Nguyễn Du tả chi tiết tiếng đàn của nàng.Trong bài này Sơn Đông xin giới thiệu lần Kiều đánh đàn thứ nhất cho Kim Trọng - Người tình đầu tiên của nàng nghe.Cụ Nguyễn Du tả tiếng đàn và tả tâm lý người nghe đàn như sau :
Trong như tiếng hạc bay qua ,
Đục như tiếng suối mới sa nửa vời.
Tiếng khoan như gió thoảng ngoài,
Tiếng mau sầm sập như trời đổ mưa.
Ngọn đèn khi tỏ khi mờ
Khiến người ngồi đó cũng ngơ ngẩn sầu.
Khi tựa gối khi cúi đầu,
Khi vò chín khúc khi chau đôi mày.
Trích Truyện Kiều của Nguyễn Du
Tiếng đàn của Kiều về cung bậc âm thanh khi thì bay bổng vút cao trong vắt như tiếng kêu của con chim hạc bay ngang bầu trời , khi thì xuống thấp trầm đục như tiếng nước suối đổ từ trên cao đến lưng chừng :
Trong như tiếng hạc bay qua,
Đục như tiếng suối mới sa nửa vời.
Tiếng đàn của Kiều về nhịp điệu khi thì khoan thai thoang thoảng như tiếng gió thủ thỉ ngoài song cửa,khi thì nhanh mau sầm sập như tiếng trời đổ mưa :
Tiếng khoan như gió thoảng ngoài,
Tiếng mau sầm sập như trời đổ mưa.
Kỹ thuật đánh đàn đã tuyệt diệu mà cái tình trong tiếng đàn lại càng tuyệt diệu hơn. Tiếng đàn làm lay động cả không gian và lòng người.Tiếng đàn lay động ánh đèn làm cho nó khi tỏ khi mờ.Tiếng đàn đi vào cõi sâu thẳm lay động tâm hồn Kim Trọng khiến chàng ngơ ngẩn ngẩn ngơ :
Ngọn đèn khi tỏ khi mờ,
Khiến người ngồi đó cũng ngơ ngẩn sầu.
Trong cuộc sống nếu bạn nói chuyện với ai đó mà họ nhìn thẳng vào mắt bạn để nghe thì đã là thể hiện sự chú ý cao độ rồi.Thế mà sự chú ý của chàng Kim còn cao hơn cả cái sự cao độ đó :
Khi tựa gối khi cúi đầu,
Khi vò chín khúc khi chau đôi mày.
Tựa gối là lúc tiếng đàn làm cho chàng Kim cảm thấy sảng khoái.Cúi đầu là lúc tiếng đàn khiến chàng Kim tưởng tượng đến một điều gì đó mà băn khoăn áy náy tự hỏi lòng mình.Vò chin khúc là lúc tiếng đàn tạo nên cái nao nao, xốn xang,thương cảm làm cho ruột gan chàng Kim bị xáo động không yên.Chau đôi mày là lúc tiếng đàn khiến chàng Kim phải suy nghĩ lung lắm. Đàn mà huy động được toàn bộ tâm lý của người nghe từ chú ý đến cảm xúc từ tưởng tượng đến tư duy thì quả là tiếng đàn tuyệt thế.
Có một chàng sinh viên thuê một phòng ở đầu dãy nhà trọ.Cuối dãy là phòng trọ của một cô gái xinh đẹp làm nhân viên cho một siêu thị. Sáng nào cũng vậy cứ đúng 6 giờ 30 là cô nàng đi bộ qua phòng trọ của chàng trai để ra bến xe buyt đi làm.Biết vậy nên chàng trai ngồi sẵn ngoài hiên ôm đàn ghi ta vừa đánh đàn vừa liếc nhin cô gái. Một lần cô gái bị vấp ngã,chàng vội ra đỡ và nói :
-Anh đàn thì mặc kệ anh,em đừng thấy hay quá mà đi không nhìn đường dễ vấp té lắm.
Cô gái đứng dậy trả lời :
-Em tưởng tiếng chuột kêu nên sợ quá mới té.Em sợ chuột lắm anh ạ.
Sơn Đông
